De heer KÖHLER (JA21): Dank u, voorzitter. Gisteravond keek ik naar een televisieprogramma.
Het was aangekondigd. Het ging over de wolf, Pointer. Om 23.00 uur ’s avonds was dat, geloof ik.
Er was een aardige uitspraak. Ik weet niet of het een
gedeputeerde was of de plaatselijke vertegenwoordiger of directeur van BIJ12.
En die zei: de wolf houdt zich niet aan onze wolvenplan. U kunt
het terugkijken. Ja, en daarbij ook nog wat alarmerende andere zaken die ingebracht werden. Met
het groeitempo van de wolf over de afgelopen vijf jaar moeten we niet verbaasd zijn als er over
vijf jaar tweehonderd wolven zijn en over tien jaar, tweeduizend. Nou heb ik daar zojuist een
deskundige over gesproken en die zei mij dat dat allemaal wel mee zal vallen. Nou, ik moet dat
zien. Goed. Maar daar gaat het niet over, over die wolf.
Het gaat over het Programma Natuurnetwerk in mijn bijdrage. Het zijn meerjarenplannen, heel
wat. Ik heb er de afgelopen decennia wel wat voorbij zien komen. En ook dat, ondanks allerlei
1485 verwachtingen en plannen, inzichten soms zomaar onderweg veranderen. In nog geen jaar tijd is
bijvoorbeeld kernenergie van onbespreekbaar aan de klimaattafels, zomaar ineens onderdeel van
de energiemix. Kennelijk zijn de omstandigheden veranderd. Maar goed, kernenergie, dat is voor
mijn collega Daniël van den Berg, zoals u weet.
1490 Vandaag gaat het om natuur. Ons nationale natuuroppervlak is verdeeld over provincies. Noord-
Holland heeft dat opgeknipt in 24 deelgebiedjes, waarin weer negentien Natura 2000-gebiedjes
met de bufferzones eromheen gemaakt. Voorzitter, ik zeg bewust ‘gemaakt’, want de natuur
heeft dit zelf natuurlijk niet bedacht. Allemaal bedachte gebiedjes en afbakeningen met eigen
doelstellingen en plannen. En nog vaker bijzondere plannen. In alle plannen is er één constante:
de woorden ‘stikstof’ en ‘herstel’. JA21 vindt ook dat het met stikstof en ammoniak best een
1495
onsje minder kan, maar het hysterisch alarmisme over instortende natuur, waarin heel Nederland
overwoekerd gaat worden met braam en naaldbossen en alle kikkers en weidevogels uitsterven,
daar doen wij niet aan mee. Daarbij een stikstof- en een ammoniakreductie naar een kritische
depositiewaarde van nul is gewoon onmogelijk, en al helemaal met de Nederlandse micro-
1500 aanpak. Het valt niet te ontkennen dat de stikstofuitstoot in Nederland hoog is. Per vierkante
kilometer ruim twee keer hoger dan in bijvoorbeeld Denemarken. En onze ammoniakuitstoot is
liefst 25 keer hoger dan in Finland. Kijken we echter naar de uitstoot per inwoner, dan is de
stikstofuitstoot in Denemarken liefst 61 procent hoger en de ammoniakuitstoot in Finland 47
procent hoger dan die in Nederland. We zijn een dichtbevolkt land en onze bevolking blijft
explosief groeien. Stikstof en ammoniak, en vooral ook fijnstof – maar daar gaat het hier niet
1505
over – zijn niet los te zien van deze bevolkingsdichtheid. Beter dan de micro-aanpak zou het zijn
ons te concentreren op waar Nederland echt uniek in is. Bijvoorbeeld op de Wadden of de
Biesbosch en misschien een deel van het kustgebied. En voor de rest, vooral afblijven en de
natuur zijn eigen gang laten gaan. Er zijn zoveel voorbeelden over het mislukken van ingrepen
1510 om wensnatuur te realiseren. Ik heb er hier de afgelopen jaren talloze genoemd. Maar goed, voor
die selectieve aanpak gaan we de handen nu nog niet op elkaar krijgen. Dat beseffen we ook wel.
Dan heeft de provincie met landelijk en Brussel te maken. De huidige technocratische planning
gaat uit van een statisch natuurbeeld, waarin geen opvolging van verschillende soorten
plaatsvindt. In de wetenschap noemen we dit gewoon vegetatiesuccessie en die is al millennia
1515 aan de gang.
Nou zou ik hier mijn betoog beëindigen met een mooie afsluitende tekst, maar ik heb zojuist een
paar dingen langs horen komen. Eilandspolder is genoemd en de Polder Westzaan. Ik zal u daar
eens een paar waarheden over vertellen. Heb ik net even snel getypt. De Eilandspolder. Onze
1520 gedeputeerde- De konijnen komen nog. De Eilandspolder. Onze gedeputeerden voer er recent
doorheen, samen met de minister en een boot vol ambtenaren. Tevergeefs werd gezocht naar de
invasieve exoot Amerikaanse rivierkreeft. Die vonden jullie niet, hè? Maar het wemelt ervan. […]
Ik heb u toch echt in een boot gezien. Onder de indruk waren ze van het succesverhaal
veenmosrietland. Zeer kwetsbare natuur. Zeer hoge beheerskosten ook. Het groeit fors in
1525 omvang. Staatsbosbeheer loopt over van enthousiasme. Het omvat tien keer meer hectare dan
een paar jaar terug. Een echt succesverhaal. Voor de buitenwacht dan. Maatregelen moeten
worden genomen in de buffergebieden vanwege de kritische depositiewaarden op dit uitdijende
gebied. En er wordt niet bij verteld dat veenmosrietland ooit werd gekweekt door boeren. Niks
natuurlijks aan. Het maaisel diende als strooisel in de stallen. En nu moet dat maaisel worden
1530 afgevoerd. Zorgvuldig behandeld. Want stikstof. Dit is toch waanzin. Dan hoor ik zojuist
de heer Dessing en de heer Klein over de Polder Westzaan en de verzilting daarvan. Meneer Klein
zei: nou, dat was toch ooit wel mooie natuur? Juist, precies. Duizend jaar geleden. Die polder
moet dus zout worden. Dat was zo’n duizend jaar geleden inderdaad een brak moeras, net als
een groot deel van de rest van Laag Holland. Door een stormvloed werd een zanddijk
1535 weggevaagd, waardoor Friesland in west en oost – weet u dat ook gelijk – werd gespleten met
een Zuiderzee ertussen. Door de lagere waterspiegel liepen de zoutmoerassen in die zee leeg. Op
het veen vestigden zich mensen, maar door hun activiteit zakte de bodem en de voormalige
moerassen werden meren als Purmer, Schermer en Beemster. Vierhonderd jaar geleden zijn die
meren drooggelegd en ingepolderd en kwamen weidevogels, koeien en akkerbouwers. En nu
1540 weer vierhonderd jaar later willen we er weer een moeras van maken en er zout in stoppen,
vanuit het Noordzeekanaal nota bene. Hoe gek wil je het hebben? En zo kan ik nog wel even
doorgaan, voorzitter. Ons natuurbeheer, en vooral het versnipperde, is totale gekte wat ons
betreft. Ik kom er in mijn bijdrage over het Natuurbeheerplan verder op terug. Dank u wel.
De heer KÖHLER (JA21): Excuses, voorzitter, dat ik wat traag reageerde, maar het duizelt mij van
de micro-aanpak op de micro-aanpak. Maar goed. Natuurbeheerplannen. Ik zit al de hele dag met
dit boek voor mijn neus. Mijn collega Van Geffen vroeg aan mij van, wat is dat toch, Gerard, voor
een boek? Ik zeg, dat is een soort statenbijbel; want ik weet dat ze daarop aanslaat. Ze pakte dat
en ze ging erin bladeren. Dat doe je dan voor de vorm. En ze zei: pittige kost. Ik zeg, ja, dat
klopt. Dit is namelijk het Normenboek – Natuur, Bos en Landschap 2022. Net uit. Dus de tijd- en
kostennormen voor inrichting en beheer van natuurterreinen, bossen en landschapselementen. Ik
zal er eens wat uit citeren. “Baggeren met en zonder trekker of gesloten bak, shopperen, maaien,
plaggen, verwijderen loof- en naaldbos, onthouten, wegvangen, euthanaseren, aanleg zone
varen, Visual Tree Assessment, knotten, verkoop houtsnippers, schoffelen, frasen, harken,
zaaien, composteren, verzorgen beheersdieren, verzorgen drinkwater voor beheersen dieren,
ruimen dode dieren, afbranden heide.” En zo kan ik nog wel een tijdje doorgaan. Het is een flinke
bijbel. Dat zijn dus allerlei activiteiten in onze natuurgebieden. Allemaal beprijsd met behulp van
43
Als sprekers hebben zich aangemeld: de heer Köhler, JA21, Statenlid Cardol van GroenLinks,
mevrouw De Groot van de SP, mevrouw Koning-Hoeve van het CDA, Statenlid Hollebeek van de
Partij voor de Dieren, mevrouw Jellema van de PvdA, meneer De Wit van de VVD, mevrouw Strens
van D66, de heer Klein van de ChristenUnie. Klopt dat? Ja. Dan ga ik de heer Köhler van JA21 als
eerste het woord geven in de eerste termijn over het Natuurbeheerplan 2023.
Pagina 44
dit Wageningse normenboek. Een flinke bijbel, die kan wedijveren met de kostencalculatienormen
2670 in de bouw. Natuur lijkt in alle plannen synoniem aan repareren. We lezen dat bijvoorbeeld 260
keer in een Natura 2000-beheerplan van Schoorl. Daar lezen we 260 keer ‘herstel’. Maar dat
repareren doorbreekt een proces, alsof er iets kapot is. Het is eigenlijk een ontkenning van de
gang der dingen. Nog vaker dan herstel komen we ‘natuurbeheer’ tegen in de plannen. Een
contradictio in terminis: natuur en beheer. Beter spreken we van parkbeheer. Maar ik besef dat
2675 bijvoorbeeld Parcum 2000 minder sexy klinkt dan Natura 2000.
Voorzitter, het is verleidelijk een betoog te houden over hoe het steeds weer mis gaat met dat
parkbeheer. Drie jaar geleden hield ik hier een inmiddels berucht betoog over de begrazing van
de duingebieden door exoten en de contraproductieve effecten ervan. “Wat wilde hij nou met die
2680 duinkonijnen?’, hoorde ik achteraf en indertijd. Nou, ik zou dat betoog nu hier triomfantelijk
kunnen herhalen, want recent werd dit betoog namelijk wetenschappelijk onderbouwd met
twintig jaar aan onderzoeksdata. Nou, ik stel het gerust: ik ga het betoog hier vandaag niet
herhalen. Ik dien de aangehouden motie van precies drie jaar geleden opnieuw in, ervan
uitgaande dat met de inzichten van nu het gezond verstand ook in deze Staten is ingedaald. Moet
2685 ik het dictum van drie jaar geleden nog een keer herhalen? Dat zijn jullie allemaal vergeten? Oké.
De VOORZITTER: Vast.
2690
De heer KÖHLER (JA21): Verzoekt het College van Gedeputeerde Staten en roept – het staat
verkeerd – het College van Gedeputeerde Staten op werk te maken van het herstel van de
populatie duinkonijnen door een uitvoeringsplan met als doel de populatie te herstellen tot
minimaal het niveau van 2010, dat op te stellen en toe te zeggen dat dit plan in het Programma
Natura Netwerk 2023 wordt opgenomen. Het staat in iBabs, al drie jaar.
2695 Motie 246-21 november 2022
Herstel konijnenpopulatie
2700
Provinciale Staten van Noord-Holland, in vergadering bijeen op 21 november 2022
Constaterende dat:
• Duinkonijnen al tenminste 500 jaar in de Noord-Hollandse duinen voorkomen;
• Gedurende de gehele periode van 37 jaar dat er konijnen geteld worden, het aantal
konijnen fors is afgenomen;
•
2705
•
In de vastelandsduinen zelfs sprake is van een populatie van minder dan 19% sinds de
start van de tellingen;
In Natura 2000 Beheerplan Noord-Hollands Duinreservaat het konijn de belangrijkste
natuurlijke grazer in de duinen wordt genoemd;
• De enorme afname van de begrazingsdruk tot versnelde vergrassing en
vegetatiesuccessie heeft geleid;
•
2710
In Natura 2000 het duinkonijn in 2 van de 3 gevallen genoemd wordt als ultieme
duinbeheerder;
• Het ontbreken van konijnen in Natura2000 beheerplan NHD letterlijk een knelpunt wordt
genoemd.
2715
Overwegende dat:
• Het Noord-Hollands Duinreservaat eigendom van de provincie is en dat uit recent
wetenschappelijk onderzoek blijkt dat het inzetten van exotische grazers als Schotse
Hooglanders en Konikpaarden nauwelijks effect heeft en zelfs contraproductief lijkt;
• Het inzetten van exotische dieren voor herstel biodiversiteit van het Noord-Hollands
duinlandschap haaks staat op alle Natura2000 voornemens en uitgangspunten;
2720
• Zowel in het PNO 2019 als dat van 2020 het konijn niet eens genoemd wordt;
• Deze motie op 18 november 2019 is aangehouden en destijds niet in stemming is
gebracht.
2725
Verzoeken Gedeputeerde Staten:
• Werk te maken van het herstel van de populatie duinkonijnen, door een uitvoeringsplan,
met als doel de populatie te herstellen tot minimaal het niveau van 2010, op te stellen en
toe te zeggen dit plan in het Programma Natuurnetwerk 2023 op te nemen.
En gaan over tot de orde van de dag.
Ondertekening: Gerard Köhler (JA21)
2730 De VOORZITTER: Eindelijk gaat u hem indienen.
44
Pagina 45
De heer KÖHLER (JA21): Op papier voor u.
2735
De VOORZITTER: Dank u wel. En daarmee maakt deze motie ook onderdeel uit van onze
beraadslagingen. Maar volgens mij zijn het er zelfs twee die u indient.
De heer KÖHLER (JA21): Ja, er is wat veranderd in de loop der jaren.
De VOORZITTER: Oké. Maar de kern is nog steeds het konijn. Er is een interruptie van mevrouw
2740 De Groot.
Mevrouw DE GROOT (SP): Ja, voorzitter, volgens mij heb ik in de krant van 29 oktober gelezen
dat PWN in elk geval al bezig is met het uitzetten van konijnen in het duingebied. Het zijn
konijnen uit de konijnenopvang. Ik vraag me dus af of deze motie nog nodig is. Is deze motie
2745 nog nodig?
De heer KÖHLER (JA21): Ja. Nu verleidt u mij toch om hier nou toch weer erop in te gaan. Ik heb
natuurlijk contact gehad met de onderzoeker die hierop gepromoveerd is, recent, over de studie
van de konijnen. Ik heb ook contact gehad met PWN over de twee warandes die hier zijn
2750 aangelegd. Daar doen ze geen tamme konijnen in. Daar vangen ze konijnen weg op de
Maasvlakte en, ja, parken en treintaluds. Daar worden ze weggevangen. Dat schiet natuurlijk niet
op. De konijnen zijn er bijna niet meer en ze aan alle kanten- Ook in dat wetenschappelijk
onderzoek wordt aangegeven: konijnen zijn essentieel voor duinbeheer. Essentieel. Ik heb er met
ze over gesproken. Recent heb ik ze gezegd, en daar gaan ze serieus op in- Ik ben regelmatig in
2755 Australië geweest. Daar zijn alle konijnen resistent. Haal er daar een paar duizend vandaan en zet
ze hier uit. Zij hebben ook contact gehad met Australië en in Australië zeggen ze: zeg maar
hoeveel u er wilt hebben; we sturen ze op. Nou, ja, daar moeten ze nog weer even over
nadenken. Maar ze vonden dat een goede suggestie, want zij zien ook wel in dat dit een beetje
knoeien is met die paar konijnen die bij een spoorwegtalud’je worden weggevangen. En nu stop
2760 ik met praten over konijnen, want we gaan naar de grutto. Daar zou ik het over kunnen hebben.
Dat ga ik niet doen. Waarom dat weggegooid geld is, dat Aanvalsplan Grutto. Daar ga ik niet over
praten. Ik ga ook niet over de verdwenen, uit Noorwegen geïmporteerde, dwerggans in de
Abtskolk. En ik ga ook niet over het Zwanenwater praten. Daar heb ik al genoeg over gezegd,
over de lepelaars die daar verdwenen zijn. Nee, dat verdwijnen van die dieren is de gang der
2765 dingen. Dat zijn natuurlijke ontwikkelingen. Nee, belangrijker is het te praten over geld. Natuur is
namelijk ook heel veel geld en daar heb ik hier die bijbel voor. Dat past op dit moment een stuk
beter. We geven, alle potjes bij elkaar opgeteld, zo’n kleine tweehonderd miljoen per jaar uit aan
parkbeheer – sorry, natuurbeheer – in Noord-Holland. Voorzitter, met al die plannen zal de natuur
altijd in slechte staat blijven, omdat de eigen zingeving van de technocratische meerjarenplannen
2770 niet die van de natuur is. Voorzitter, onze natuurbeheerplannen staan vol met acties gericht op
wensnatuur en een verwoede strijd tegen niet aaibare, ongewenste natuur. Die moet hersteld. In
goede, socialistische maakbaarheidstraditie worden deze meerjarenplannen gemaakt en verlengd
zonder oog voor nieuwe en wisselende omstandigheden. En ook organiseren we ons eigen verzet
met die plannen. Een bij allen bekende, de natuurbeheerorganisaties en de
2775 dierenwelzijnsmensen, die stonden met de koppen tegen elkaar over het bijvoeren in de
Oostvaardersplassen. Volkomen mislukte wensnatuur. De dierenwelzijners hebben gewonnen.
Zijn de Oostvaardersplassen nu geen natuur meer? Is het een soort overmaats hertenkamp
geworden? En zo kunnen de eerder genoemde en contraproductieve exotische grote grazers ook
beter uit de duinen verwijderd worden. Maar ze zijn populair. Dagjesmensen komen op de
2780 wisenten af. Dat hebben we met de commissie kunnen vaststellen. Afvoeren, slachten. Ik herinner
u aan de opstand, de volksopstand, op Texel vorig jaar vanwege een paar overbodige pony’s.
Voorzitter, zo zijn er talloze voorbeelden. We hebben nu weer de anti-bomen-kappers bij Bergen
aan Zee. Ze hebben ingesproken bij de commissie. De pers eet uit hun hand. Dat hebben we
eerder aan de hand gehad. Eerlijk gezegd, ik vind die tuinplannen van PWN eigenlijk best goed,
2785 want ik hou persoonlijk van de blanke top der duinen. ‘Blinkers’ noemden we die in het verleden.
Maar dat is persoonlijk. Anderen houden weer van bos. Ik begrijp dan ook heel goed de
argumenten van de anti-bomen-kappers. En ik weet het eerlijk gezegd niet. Wie wel? Het zal wel
weer op een compromis gaan uitdraaien. Of niet doorgaan. Wat het ook wordt, onze duinen zijn
natuurlijk gewoon kunstmatige parken waar machines af en aan rollen voor allerlei kostbare
experimenten. En ook de zandsuppletie-activiteiten. Want ze dienen toch in de eerste plaats als
2790
kustbescherming? Nou denkt u, hij wil natuurlijk helemaal niets. Nou, integendeel. Daar heb ik
ook in de commissie een betoog over gehouden. Veel van onze parken – of natuurgebieden, in
uw terminologie – worden bedreigd door exoten. Geen aaibare hooglanders, maar agressiever,
zoals de nijlgans, de rivierkreeft, de woekerende Amerikaanse vogelkers, het tankmos, de
45
Pagina 46
2795 Japanse duizendknoop. Ik heb er uitvoerig bij stilgestaan. En gedeputeerden verzocht de
bestrijdingsplannen prominenter te maken, met een eigen katern in de plannen en vooral meer
geld ervoor beschikbaar te stellen. En ik ben heel benieuwd naar het antwoord.
Voorzitter, u bent van mij gewend dat ik moties indien. Nou, ik heb een oude net ingediend. Maar
2800 ik heb toch ook een nieuwe. Maar aan de andere kant, gezien mijn betoog, verwacht ik toch niet
de handen op elkaar te krijgen van wat we nu echt zouden willen indienen. Ik erken zelfs
geregeld dat, wat wij voorstellen het in deze periode met de huidige coalitie het gewoonweg niet
gaat redden. Maar in deze verkiezingstijd probeer ik toch een hele aardige. Niet zelf
gecomponeerd, maar door collega’s in de provincie en de Tweede Kamer, en daar aangenomen.
2805 Collega Ivo Mantel en ik hebben ernaar gekeken en naar de collega’s in het land aangegeven:
gaan we hier niet doen. Red het nooit in de Noord-Holland. Het is een verkiezingsmotie en daar
worden we al mee gebombardeerd. Nou, u kunt ons ongelijk bewijzen door hem wel aan te
nemen. Ik leg hem vol vertrouwen en tegelijk met weinig vertrouwen aan u voor, de motie met
het dictum – ik ga hem helemaal voorlezen, want hij is superkort. Heb ik hem nou daar al
2810 neergelegd? Het lijkt erop of ik- Ik heb hem toch daar neergelegd?
De VOORZITTER: Hij is met de konijnen ervandoor.
De heer KÖHLER (JA21): Het lijkt er- Ligt die nog op mijn tafel daarnaast, Ivo? Ook niet? Nou. Dat
2815 is hem, ja. Oké.
De VOORZITTER: Hij is terecht.
De heer KÖHLER (JA21): De motie luidt als volgt. Constaterende dat volgens veel agrarische
2820 partijen de versnelling na 2030 niet haalbaar is. De motie spreekt uit dat de stikstofdeadline van
2030 niet dogmatisch moet zijn. Constaterende, volgens veel agrarische bedrijven de versnelling
in 2030 niet haalbaar is. Bemiddelaar Johan Remkes heeft bepleit dat de deadline van 2030 niet
heilig is. En spreekt uit dat de stikstofdeadline van 2030 niet dogmatisch moet zijn. Deze motie
is dus aangenomen in de Tweede Kamer en alle provincies. Ik ben benieuwd wat er hier mee
2825 gebeurt. Dank u wel.
Motie 245-21 november 2022
Uitspreken dat de stikstofdeadline van 2030 niet dogmatisch moet zijn
2830 Provinciale Staten van Noord-Holland, in vergadering bijeen op 21 november 2022
Constaterende dat:
• Volgens veel agrarische partijen de versnelling naar 2030 niet haalbaar is.
Overwegende dat:
• Bemiddelaar Johan Remkes heeft bepleit dat de deadline van 2030 niet heilig is.
2835 Verzoeken Gedeputeerde Staten:
• Dat de stikstofdeadline van 2030 niet dogmatisch moet zijn.
En gaan over tot de orde van de dag.
Ondertekening: Gerard Köhler (JA21)
2840
De VOORZITTER: Dank u wel. En deze motie maakt onderdeel uit van de beraadslagingen. Hij zat
al bij de andere motie, maar- Een interruptie van de heer Cardol.
2845
Statenlid CARDOL (GL): Ja, fijn dat het nog even mag, voorzitter. Het gaat niet over deze motie.
Ik heb twee citaten van u genoteerd tijdens uw betoog. ‘Natuur zijn gang laten gaan’, dat klonk
me al heel mooi uit uw mond. En ‘verdwijnen van de dieren, dat is de gang der dingen’. Kunt u
mij uitleggen hoe de motie Herstel konijnenpopulatie zich daartoe verhoudt?
De heer KÖHLER (JA21): Ja. De konijnen zijn uitgeroeid door mensen. En ja, dat zou je de
2850 natuurlijke gang der dingen kunnen noemen, maar ik denk dat het doelbewust invoeren van een
virus niet de natuurlijke gang van zaken is. En ik zal u zeggen, in Australië hebben ze inmiddels
een vierde virus ontwikkeld om de populatie in Australië weer te gaan terugdringen. De konijnen
hebben hier honderden jaren verbleven. We kunnen ons best inspannen om die te
herintroduceren, want we hebben ze zelf vernietigd.
2855
Statenlid CARDOL (GL): Nee, dat ben ik helemaal met u eens, hoor. Ik denk dat we dat ook aan
het doen zijn. Maar goed, ik vind het- Kijk, alles wat we in de natuur aan beheer doen, wat u
46
Pagina 47
2860
allemaal eigenlijk onzin, enzovoort, vindt, heb ik net begrepen uit uw statenbijbel, dat doen we
natuurlijk bijna allemaal om de invloed van de mens op onze natuur te herstellen. Stikstof,
gebruik van natuur, enzovoort. Dus ik denk dat ‘de natuur zijn gang laten gaan’, dat dat sowieso
bijna onmogelijk is in dit kleine landje. Bent u dat met mij eens?
De heer KÖHLER (JA21): Dat ben ik helemaal met u eens. Daarom zeg ik ook, het is geen
natuurbeheer, het is parkbeheer wat we doen. Met dat parkbeheer kun je gewoon wel dingen
2865 doen die je al jaren deed. Er groeit nu gras tussen de heide. Ja, dat kun je gewoon bestrijden
door schapen in te voeren. Dat hebben we eeuwenlang gedaan. Als er ergens een tekort aan kalk
is en de vogeltjes, die komen dan van, o, ze kunnen- Dan zie van die dramatische beelden, dat
vogeltjes vanwege kalkgebrek niet meer op hun pootjes kunnen staan. Eeuwenlang hebben
mensen kalk gestrooid en dat kunnen we gewoon weer gaan doen. Dat is helemaal niet zo raar.
2870 Het zijn geen nieuwe ingrepen.
Statenlid CARDOL (GL): Laatste vraag. Zouden we dan ook kunnen stoppen met de enorme
stikstofdepositie op de natuur?
2875 De heer KÖHLER (JA21): In mijn vorige betoog heb ik aangegeven dat het met de stikstof wel een
beetje minder kan, maar er zijn plaatsen waar je het gewoon moet accepteren. Ik moet u er ook
wel aan herinneren dat de stikstofdepositie enorm aan het afnemen is. We zitten allang niet meer
op de depositie van de jaren ‘90. Vanuit het boerenbedrijf is het meer dan gehalveerd. Maar het
kan een onsje minder. Maar op sommige plekken, zoals het Zwanenwater- Het Zwanenwater
2880 wordt omgeven door bollenbedrijven. Dat is niet mogelijk om daar de stikstof die uit zee, en van
Tata natuurlijk, komt, om die te gaan terugdringen. Dat moet je dan accepteren. En als je in het
Zwanenwater loopt- Meneer Leerink vindt het niet zo interessant daar. […] Nee, het Zwanenwater
hadden wij het over. U vindt het minder interessant. Ik vind het heel interessant, omdat het stikt
daar van de orchideeën die nergens in Nederland voorkomen.
2885
Mevrouw JELLEMA (PvdA): Hoor ik u nou net zeggen dat wij zelf de- Dat gaat weer even terug
naar de konijnen. Dat wij zelf de konijnen hebben, nou, ik noem maar zelf even, uitgeroeid door
het uitzetten van virussen?
2890 De heer KÖHLER (JA21): In Australië- U bent van de leeftijd dat u dat op school geleerd moet
hebben. Ja, we zijn ongeveer even oud, toch? Ik ben iets ouder. Wij leerden vroeger op de
basisschool dat myxomatose is ingevoerd in Australië om de konijnen te doden die het
schapenvoer wegvraten. Myxomatose is door een Franse landheer vanuit Australië geïmporteerd
naar Europa en heeft zich in 1953 in twee jaar tijd met een noodgang verspreid en bijna de hele
2895 konijnenpopulatie in Europa uitgeroeid. De konijnen herstelden zich daarvan in de jaren ‘70,
maar inmiddels hadden ze zich ook in Australië en in China ervan hersteld. Is er een nieuw virus
ontwikkeld. Hebben ze weer uitgezet in Australië. Ook dat is weer in Europa terechtgekomen. En
zo blijven we elke keer doorgaan met die virussen die ontwikkeld zijn in laboratoria; de laatste
zelfs in een Chinees laboratorium, wat al heel verdacht is. Elke keer is de mens schuldig aan het
uitroeien van die populatie.
2900
Mevrouw JELLEMA (PvdA): Ik vind het neigen naar complottheorieën. Maar goed, dat terzijde. Ik
wil best toegeven dat wij zelf natuurlijk – en dat zei meneer Cardol ook al – door menselijk
handelen het heel veel specimen heel erg moeilijk maken en dat uiteindelijk van het ene
2905 continent naar het andere continent virussen over kunnen springen. Maar ja, ik ben nu benieuwd
naar de reactie van de gedeputeerde, want als we dan weer die konijnen gaan uitzetten, zoals u
dat bepleit in uw motie, dat heeft dan ook weinig zin, want we zijn dus zelf weer net zo
destructief gaan optreden. Bent u dat met mij eens?
2910 De heer KÖHLER (JA21): Mevrouw Jellema is heel goed thuis in delven. Lees de krant in 1953, in
delven door. En daar is het helemaal beschreven hoe de myxomatose vanuit Australië in Europa
terechtgekomen is. Dat kunt u zo opzoeken.
De VOORZITTER: Gaat u verder, meneer Köhler.
2915
De heer KÖHLER (JA21): Uw tweede vraag? O ja, u verweet mij complottheorieën. Dat werp ik ver.
Ik heb gewoon beschreven hoe dat gegaan is. U kunt dat checken. Konijnen zijn doelbewust
uitgeroeid en er zijn doelbewust besmette konijnen vanuit Australië naar Europa geïmporteerd.
En nu wil ik eigenlijk niet meer over die konijnen praten.
2920
47
Pagina 48
Mevrouw DE GROOT (SP): Ja, maar ik wel nog heel eventjes, want behoort het konijn tot de
natuurlijke- Hoort Australië tot de natuurlijke habitat van het konijn? Volgens mij zijn al die
konijnen daarnaartoe – nou ja, misschien een zetje; maar het gaat snel bij konijnen –
toegebracht.
2925
De heer KÖHLER (JA21): Konijnen zijn in 1830 geïmporteerd in Australië en hebben er zich daar
met een enorme noodgang verspreid en zijn een groot probleem geworden in Australië. En zijn
geïmporteerd uit Engeland indertijd. Dank u, voorzitter.
2930 De VOORZITTER: U was klaar?
De heer KÖHLER (JA21): Ja.
2935
De VOORZITTER: Oké. Ik dacht bijna dat ik nu het COA moet gaan bellen, omdat er natuurlijk
een migratie van konijnen uit Australië op gang komt.
https://pointer.kro-ncrv.nl/uitzending-in-de-ban-van-de-wolf